Urodził się 4 sierpnia 1870 roku w Morszańsku (Rosja), zmarł 12 marca 1929 roku w Warszawie. W 1888 roku ukończył naukę w gimnazjum filologicznym w Moskwie i rozpoczął studia na Wydziale Historyczno-Filologicznym Uniwersytetu Moskiewskiego. W roku 1892 uzyskał stopień kandydata nauk, w roku 1896 tytuł docenta, w roku 1901 został zatrudniony na stanowisku profesora nadzwyczajnego, a w roku 1903 – profesora zwyczajnego. Do roku 1921,
w którym przeniósł się do Polski, aby podjąć pracę na UW, pracował na Uniwersytecie Moskiewskim – w latach 1901–1921 kierował Katedrą Języków Europejskich, którą objął po swoim najważniejszym nauczycielu Filippie Fortunatowie. W latach 1922–1929 był zatrudniony na UW jako profesor zwyczajny, gdzie objął Katedrę Językoznawstwa Indoeuropejskiego.
W 1923 roku podjął równolegle pracę jako profesor zwyczajny na Wydziale Nauk Humanistycznych KUL. W latach 1923–1924 pełnił funkcję prorektora UW, w latach 1924–1925 był dziekanem, a w latach 1925–1926 prodziekanem Wydziału Filozoficznego na tej uczelni. Z kolei na KUL-u w latach 1925–1927 pełnił funkcję dziekana Wydziału Nauk Humanistycznych, a w latach 1926–1929 – sędziego uniwersyteckiego. Od roku 1915 był członkiem Towarzystwa Naukowego Warszawskiego, w latach 1917–1921 prezesem Polskiego Koła Naukowego w Moskwie, a w latach 1928–1929 – PTJ. W roku 1925 został członkiem Towarzystwa Naukowego we Lwowie, a także członkiem korespondentem PAU, w roku 1927 członkiem czynnym. Należał do zarządu Kasy im. Mianowskiego i TMJP, ponadto do rosyjskich organizacji naukowych – był członkiem Komisji dialektologicznej Rosyjskiej Akademii Nauk, Moskiewskiego Towarzystwa Lingwistycznego, Towarzystwa Psychologicznego i Towarzystwa Etnograficznego. Współredagował „Prace Filologiczne” i „Biuletyn Polskiego Towarzystwa Językoznawczego”.
Był fundatorem nagrody za najlepszą pracę dyplomową dla studentów KUL-u.
Bibliografia J.W.P. obejmuje ponad 50 prac. Jego zainteresowania naukowe dotyczyły przede wszystkim językoznawstwa ogólnego i gramatyki porównawczej języków indoeuropejskich oraz szczegółowych problemów języków bałtyckich (głównie litewskiego i łotewskiego) i słowiańskich (przede wszystkim rosyjskiego, polskiego i połabskiego).
Jan Wiktor Porzeziński • 203
Ze względu na szerokie zainteresowania naukowe J.W.P. i wszechstronną wiedzę indoeuropeistyczną jego dorobek z zakresu gramatyki jest różnorodny. Wśród najważniejszych prac z zakresu językoznawstwa ogólnego wymienia się przede wszystkim napisany po rosyjsku i przetłumaczony na niemiecki „Wstęp do językoznawstwa” (Введеніе въ языковѣдѣніе: пособіе къ лекціямъ) (J.W.P. 1907) i „Wstęp do językoznawstwa indoeuropejskiego” (J.W.P. 1929), którego J.W.P. nie zdążył przed śmiercią opublikować. Z kolei z zakresu językoznawstwa porównawczego najważniejszymi dziełami są dwa rosyjskojęzyczne podręczniki poświęcone głosowni i morfologii sanskrytu, greki, łaciny i języka staro-cerkiewno-słowiańskiego (J.W.P. 1912a, 1916).
Istotne miejsce w badaniach J.W.P. zajmowały szczegółowe badania diachroniczne nad językami bałtyckimi. Jego najważniejsze rozprawy z tej dziedziny dotyczą problematyki czasowników. W pracy „Къ исторіи формъ сиряженя въ балтійскихъ языкахъ” (J.W.P. 1901) opisuje pochodzenie i rozwój końcówek osobowych i tematów czasownikowych w językach bałtyckich, z kolei w publikacji „Возвратная форма глаголовъ въ литовскомъ и латышскомъ языкахъ” (J.W.P. 1903) na podstawie analizy języków litewskiego i łotewskiego stara się zrekonstruować formy i funkcje znaczeniowe strony zwrotnej w języku ogólnobałtyckim. Pomniejsze artykuły poświęcone są głównie fonologii i morfologii języków bałtyckich, przede wszystkim litewskiego (J.W.P. 1902, 1912b, 1928ab).
Interesującą publikacją J.W.P. jest artykuł „O tak zwanych częściach mowy słów kilka” (J.W.P. 1923), w którym krytycznie odnosi się do klasyfikacji części mowy Stanisława Szobera w jego „Gramatyce języka polskiego”, wyrażając przekonanie, że klasyfikacje tego typu powinny być oparte wyłącznie na kryteriach formalnych. Do stanowiska J.W.P. odwołał się m.in. Zygmunt Saloni w swojej propozycji klasyfikacji leksemów opartej na kryteriach fleksyjnych (Saloni 1974: 10; Saloni, Świdziński 1998: 95).